Tachtig jaar gekoesterd, de bevrijding van Maastricht in souvenirs
Samen met Visit Maastricht en vele anderen heeft de Werkgroep Schuilen in Maastricht …[i] van zaterdag 19 april tot en met zondag 11 mei een tentoonstelling ingericht in het kader van tachtig jaar bevrijding van Maastricht en omgeving. De tentoonstelling was op de beletage van het Dinghuis dagelijks en gratis geopend van 11.00 tot 15.00 uur. De tentoonstelling werd mogelijk dankzij de medewerking van een groot aantal bruikleengevers die hebben gereageerd op de oproep om souvenirs beschikbaar te stellen. De openstelling werd mogelijk door het enthousiasme van de vrijwilligers die bereid waren om toezicht te houden. In totaal mochten we bijna 3.500 bezoekers ontvangen waaronder ook veel buitenlandse gasten. Ik wil proberen op deze plek een deel van deze tentoonstelling in digitale vorm beschikbaar te houden voor belangstellenden. De digitale catalogus zal de komende weken/maanden geleidelijk aan gaan groeien.
Jos Notermans
1 juni 2025
Algemene inleiding
Als er belangrijke dingen plaatsvinden, hebben veel mensen de neiging dingen te bewaren als tastbare herinnering. Het Franse woord voor herinnering is souvenir en de bevrijdingssouvenirs die wij in deze tentoonstelling hebben laten zien, zijn dan ook tastbare herinneringen aan de bevrijding van Maastricht en omgeving. Maastrichtenaren hebben souvenirs bewaard, gemaakt of laten maken en in die souvenirs vinden we de vreugde terug over de herwonnen vrijheid, maar soms ook frustratie en verdriet. Ook onze bevrijders hebben souvenirs bewaard, opgestuurd naar huis of zelf mee naar huis genomen.
Wyck en Maastricht worden na ruim vier jaar Duitse bezetting op 13 en 14 september 1944 bevrijd. De Maastrichtenaren onthalen de Amerikaanse bevrijders als helden, vlaggen worden tevoorschijn gehaald en in de straten van de stad wordt gedanst. Ze kunnen eindelijk weer vrijuit praten en in het openbaar voor hun mening uitkomen. Daarnaast is er ruimte voor verdriet en komen lang opgekropte frustraties naar buiten.
Maar de oorlog is nog niet voorbij en Maastricht en omgeving staan nog bange momenten te wachten. Pas met de capitulatie van Duitsland op 5 mei 1945 kan heel Nederland de bevrijding vieren. Aan de Tweede Wereldoorlog komt later dat jaar een einde met de capitulatie van Japan op 15 augustus.
We hebben in 2024/2025 80 jaar bevrijding en 80 jaar vrijheid gevierd. Met deze tentoonstelling hebben we een bijdrage willen leveren aan deze herdenking.
De basis voor onze tentoonstelling was onze eigen collectie die we in meer dan twintig jaar schuilkeldermuseum hebben kunnen opbouwen en daarnaast een oproep aan Maastrichtenaren om souvenirs in bruikleen beschikbaar te stellen voor de tentoonstelling.
Het is dan opmerkelijk hoeveel souvenirs na tachtig jaar nog tevoorschijn komen, soms nog steeds fier op de kast of aan de muur, maar soms ook bijna vergeten als gebruiksvoorwerp of boven op de zolder.
Deze kleine tentoonstelling laat een uitgebreid palet aan bevrijdingssouvenirs in al hun verschijningsvormen zien. Soms mooi, soms niet passend bij onze smaak in 2025, soms commercieel op de markt gebracht en soms in elkaar geknutseld, maar altijd objecten die een verhaal over tachtig jaar geleden vertellen.
